Chronische ziekte: een rouwproces

Het zal je maar gebeuren, je kampt met chronische pijn of krijgt een diagnose van een chronische ziekte. Oftewel, er valt niets aan te doen, je dient er mee te leven. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Voordat mensen op dit punt komen, hebben ze vaak al van alles geprobeerd. Therapieën, behandelingen, medicatie en van de ene arts naar de andere. Ook al wordt je steeds teleurgesteld als er geen verbetering optreedt, je blijft hoop houden en blijft doorgaan met je zoektocht. Maar er komt een punt waarop de opties steeds meer slinken en misschien uiteindelijk wel op zijn. Het gevoel dat dit altijd zo zal blijven is beangstigend. Het roept allerlei emoties op zoals woede en verdriet. Het is te vergelijken met een rouwproces. 

Wat is rouw?
Rouw is een reactie die volgt op een groot verlies. Meestal wordt rouw geassocieerd met het verlies van een naaste, maar het kan ook gaan om het verlies van een huisdier, een woning, een baan of in dit geval, je gezondheid. De reacties die zich dan kunnen voordoen, zijn divers:

• Lichamelijk: in- of hyperactief, spanningshoofdpijn, verstoord slaapritme
• Emotioneel: verdriet, eenzaamheid, gevoelens van angst, -schuld, -schaamte, boosheid, machteloosheid
• Cognitief (mentaal): piekeren
• Existentieel: de zin van het leven niet meer zien
• Gedragsmatig: vermijding van sociale situaties, storten op het werk of hobby

De reactie op dit verlies is altijd uniek, het is een individueel proces dat voor iedereen anders is. Het proces kan onderverdeeld worden in een aantal componenten, dit is een schematische weergave van hoe dit proces doorgaans verloopt. Maar het is slechts een model. Het proces wordt niet perse doorlopen in de fases die het model aangeeft. Vaak spring je van de ene fase naar de andere. Vaak is er ook geen eindpunt aan een rouwproces want rouw is niet iets wat plotseling eindigt. Een goede verwerking en tijd kunnen je wel helpen beter met het verlies om te gaan. 

De rouwverwerkingscurve is dus ook erg herkenbaar in het geval van een chronische ziekte, oftewel het verlies van je gezondheid. Je ziet hierbij een diepe daling waarbij je echt in de put zit en je depressief kunt voelen. Dit is dus allemaal erg normaal en hoort bij een rouwproces. 
Het is wel belangrijk dat het rouwproces niet stagneert en je bijvoorbeeld vast blijft zitten in een bepaalde fase waar je niet uit lijkt te kunnen komen. In dat geval is het zinvol hulp in te schakelen.

Hulpmiddel bij een gestagneerd rouwproces:

Schrijfopdrachten: naast structuur kun je het letterlijk van je afschrijven, wat kan helpen bij het nemen van meer afstand. Ook kan het helpen om stap voor stap te worden blootgesteld aan je emoties. 

• Maak een tijdlijn: door middel van een tijdlijn breng je in kaart wat er gebeurd is. In het geval van ziekte of pijn, schrijf je op wanneer dit begon. Welke gebeurtenissen zijn er geweest en wat waren hiervan de gevolgen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan wanneer de pijn begon, welke activiteiten je af moest zeggen, de gevolgen voor studie of baan, reacties van je omgeving enz. Vergeet hierbij vooral niet hoe deze situatie voor jou was, beschrijf je gevoel van toen.
• Een brief naar je ziekte: schrijf een brief die je richt aan je ziekte. Houdt jezelf niet in, schelden mag. Bedenk wat de ziekte allemaal van je afneemt.  Schrijf daarna waar je afscheid van neemt en wat je jezelf gunt. 

Berusting
De fase van berusting kun je vergelijken met de acceptatie van een ziekte. Dit zal met vallen en opstaan gaan. Je zult zeker nog vaak momenten beleven waarin je gruwelijk baalt en zou willen dat het anders was en dat is volkomen normaal. Het blijft een levenslang proces. Om meer berusting te ervaren, is het vaak nodig veranderingen aan te brengen. Veranderingen in jezelf en je omgeving. Schroom niet om hiervoor professionele hulp in te schakelen. 
Enkele dingen die kunnen helpen

• zelfcompassie; wees lief voor jezelf en gun jezelf ontspanning en tijd voor hobby's. Lees hier wat zelfcompassie inhoud.
• kwetsbaarheid tonen; verstop je emoties niet en bagatelliseer ze ook niet. Wees open en eerlijk naar jezelf en naar anderen. Tip: lees het boek 'De kracht van kwetsbaarheid' van Brené Brown of kijk naar haar Tedtalk (youtube) of presentatie (Netflix)
• grenzen aangeven; voor jezelf en naar andere. Blijf niet doorgaan op de automatische piloot maar doorbreek je gewoontes. Neem voldoende rust en op tijd pauze.
• kernwaarden; ga op zoek naar je kernwaarden. Welke waarden zijn voor jou belangrijk in het leven, wat maakt jou echt gelukkig en wat kun je doen om te leven volgens jouw kernwaarden?  Klik hier voor een lijst met kernwaarden
• zingeving; misschien heeft je ziekte ervoor gezorgd dat je niet meer kunt werken of bepaalde hobby's of sport niet meer kunt uitoefenen. Het kan zijn dat je je opeens nutteloos voelt. Het is dan erg belangrijk voor jezelf op een rijtje te zetten wat zin geeft aan jouw leven. Waar wil jij je energie in steken, wat geeft jou een voldaan gevoel? Denk bijvoorbeeld aan je gezin, vrijwilligerswerk, familie/vrienden. Vaak kom je hier ook achter nadat je je kernwaarden gaat onderzoeken. Het kan helpen onderstaande vragen te beantwoorden.