Omgaan met schuldgevoelens

Ken je dat? Je almaar schuldig voelen? Omdat je niet mee kan naar dat feestje, een afspraak moet afzeggen (alweer), de wasmand al dagen uitpuilt, je vaak om hulp moet vragen of simpelweg omdat je ziek bent? Veel mensen die chronisch ziek zijn kampen met schuldgevoelens. Schuldgevoelens ten opzichte van hun kinderen, hun partner, collega’s, vrienden en/of familie.  Ook ik heb hier vaak last van. In dit artikel bespreken we enkele handvaten die kunnen helpen bij het omgaan met schuldgevoelens.

Wat is schuldgevoel nu eigenlijk? Schuldgevoel heb je niet voor niks, net zoals alles in je systeem wel een functie heeft. Het is er om je sociale gedrag in toom te houden. Het belangrijkste voor je evolutionaire overleving is namelijk dat je geaccepteerd wordt door je omgeving. Samen red je het namelijk als soort. Doe je iets wat niet acceptabel is, dan lig je eruit. Dat is de theorie van je evolutionaire menselijk systeem. Schuldgevoel heeft dus een functie. Sommige mensen voelen zich van nature sneller schuldig dan anderen, hun systeem werkt dus eigenlijk hartstikke goed! Echter, wanneer je schuldgevoel onterecht is omdat je dus niks fout hebt gedaan maar deze gevoelens wel steeds de kop opsteken, werkt het dus nadelig.

Allereerst is het belangrijk te achterhalen waar je schuldgevoelens vandaan komen en of ze terecht zijn. Kun je er iets aan doen dat je chronisch ziek bent? Heb je hier zelf voor gekozen? Het antwoord op deze vragen is natuurlijk ‘nee’.  Jij treft geen blaam, jij hebt hier geen schuld aan. Toch heb je deze schuldgevoelens. Deze komen voort uit een gevoel van onmacht. En dit kost je veel energie terwijl je je energie juist zo hard nodig hebt! Het kan zelfs leiden tot depressieve gevoelens. Maar deze knop omzetten is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan. Er zijn wel enkele dingen die je wellicht kunnen helpen deze nare gevoelens wat meer los te laten.

Hoe kun je omgaan met je schuldgevoelens?

• Bewustwording: de eerste stap is erachter te komen wat er aan je schuldgevoelens ten grondslag ligt. Is het onmacht, is het angst? En waar komen deze gevoelens vandaag. Door je bewust te worden van je angsten achter je schuldgevoelens beïnvloed dat positief je gedachten en gevoelens.
• Inzicht: Zodra je beseft waar de angsten die ten grondslag liggen aan je schuldgevoelens vandaan komen, is er sprake van inzicht en inzicht is de basis voor verandering. Geen zelfkritiek maar zelfcompassie:  schuldgevoelens zijn niet nutteloos maar zelfkritiek die daarop volgt wel. Doe niet aan zelfkritiek, maar aan zelfcompassie.
• Schuldgevoel en schuldbesef: Er is een verschil tussen schuldgevoel en schuldbesef. Bij schuldbesef gaat het om reële (echte) schuld waarbij je je daadwerkelijk ergens schuldig aan hebt gemaakt. Dit is een gezond schuldgevoel. Iets wat je gedaan hebt en wat je kunt herstellen. Bij schuldgevoel heb je te maken met niet-reële schuld. Het ontstaat omdat je jezelf iets hebt opgelegd en wat je niet waar hebt kunnen maken. Normen en waarden van jezelf of van anderen spelen hierbij een rol. Het is minder concreet, het voelt meer als falen.
• Ideaalplaatje: Je schuldgevoel is ontstaan omdat je het gevoel hebt dat je ergens niet aan voldoet, je hebt jezelf iets opgelegd of je gaat mee in de norm van een ander. Ga eens na wat jouw normen en waarden zijn, wat is jouw ideaalplaatje? Waarschijnlijk leg je de lat erg hoog en hieraan te willen voldoen geeft stress.
• Durf te kiezen voor jezelf en relativeer: Je neemt de verantwoordelijkheid voor je eigen kunnen. Probeer eens voor jezelf na te gaan of je schuldgevoel wel terecht is en probeer eens wat meer te relativeren. Misschien is hetgeen waar jij je schuldig over voelt, helemaal niet zo erg?

Hebben jullie wel eens last van schuldgevoelens? En wat doe je hier aan?

Assertief.nl  & haptotherapie-moerdijk.nl